Uyuşturucu kullanma suçu, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 191. maddesinde düzenlenmiştir.
Makale İçeriği
(1) Kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın alan, kabul eden veya bulunduran ya da uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanan kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(2) Bu suçtan dolayı başlatılan soruşturmada şüpheli hakkında 4/12/2004 tarihli ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 171 inci maddesindeki şartlar aranmaksızın, beş yıl süreyle kamu davasının açılmasının ertelenmesine karar verilir. Cumhuriyet savcısı, bu durumda şüpheliyi, erteleme süresi zarfında kendisine yüklenen yükümlülüklere uygun davranmadığı veya yasakları ihlal ettiği takdirde kendisi bakımından ortaya çıkabilecek sonuçlar konusunda uyarır. (Ek cümle:28/3/2023-7445/18 md.) Erteleme kararı kolluk birimlerine de bildirilir.
(3) (Değişik:28/3/2023-7445/18 md.)Erteleme süresi zarfında şüpheli hakkında asgari bir yıl süreyle denetimli serbestlik tedbiri uygulanır. Bu süre denetimli serbestlik müdürlüğünün teklifi üzerine veya resen Cumhuriyet savcısının kararı ile altışar aylık sürelerle en fazla iki yıl daha uzatılabilir. Hakkında denetimli serbestlik tedbiri verilen kişi, gerek görülmesi hâlinde denetimli serbestlik süresi içinde tedaviye tabi tutulabilir. Cumhuriyet savcısı, erteleme süresi zarfında uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanıp kullanmadığını tespit etmek için yılda en az iki defa şüphelinin ilgili kuruma sevkine karar verir.
(4) Kişinin, erteleme süresi zarfında;
a) Kendisine yüklenen yükümlülüklere veya uygulanan tedavinin gereklerine uygun davranmamakta ısrar etmesi,
b) Tekrar kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın alması, kabul etmesi veya bulundurması,
c) Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanması, hâlinde, hakkında kamu davası açılır.
(5) Erteleme süresi zarfında kişinin kullanmak için tekrar uyuşturucu veya uyarıcı madde satın alması, kabul etmesi veya bulundurması ya da uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanması, dördüncü fıkra uyarınca ihlal nedeni sayılır ve ayrı bir soruşturma ve kovuşturma konusu yapılmaz.
(6) Dördüncü fıkraya göre kamu davasının açılmasından sonra, birinci fıkrada tanımlanan suçun tekrar işlendiği iddiasıyla açılan soruşturmalarda ikinci fıkra uyarınca kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararı verilemez.
(7) Şüpheli erteleme süresi zarfında dördüncü fıkrada belirtilen yükümlülüklere aykırı davranmadığı ve yasakları ihlal etmediği takdirde, hakkında kovuşturmaya yer olmadığı kararı verilir.
(8) Bu Kanunun;
a) 188 inci maddesinde tanımlanan uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti,
b) 190 ıncı maddesinde tanımlanan uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma, suçundan dolayı yapılan kovuşturma evresinde, suçun münhasıran bu madde kapsamına girdiğinin anlaşılması hâlinde, sanık hakkında bu madde hükümleri çerçevesinde hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilir.
(9) Bu maddede aksine düzenleme bulunmayan hâllerde, Ceza Muhakemesi Kanununun kamu davasının açılmasının ertelenmesine ilişkin 171 inci maddesi veya hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına ilişkin 231 inci maddesi hükümleri uygulanır.
(10) (Ek: 27/3/2015-6638/12 md.) Birinci fıkradaki fiillerin; okul, yurt, hastane, kışla veya ibadethane gibi tedavi, eğitim, askerî ve sosyal amaçla toplu bulunulan bina ve tesisler ile bunların varsa çevre duvarı, tel örgü veya benzeri engel veya işaretlerle belirlenen sınırlarına iki yüz metreden yakın mesafe içindeki umumi veya umuma açık yerlerde işlenmesi hâlinde verilecek ceza yarı oranında artırılır.
Uyuşturucu Kullanma Suçu
Kullanmak için uyuşturucu madde satın almak kabul etmek veya bulundurmak ya da uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanmak suçu Türk Ceza Kanunu’nun 191. Maddesinde düzenlenmiştir. Bu made ile Uyuşturucu ve uyarıcı maddelerin kullanımı için satın alınması, kabul edilmesi ve bulundurulması suçuyla ilgili olarak kamu sağlığının korunması amaçlanmıştır. Bu suçta failin cezalandırılabilmesi için somut bir zararın ortaya çıkmasına gerek yoktur.
Uyuşturucu Madde Kullanma Suçunun Cezası Nedir?
Uyuşturucu kullanma cezası ne kadardır? Uyuşturucu kullanma suçunun cezası; TCK 191/1 maddesinde tanımlandığı şekilde, kullanmak için uyuşturucu madde satın alan, kabul eden veya bulunduran kişi 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Kanunun 191/2. maddesinde ise ”Bu suçtan dolayı başlatılan soruşturmada şüpheli hakkında 4/12/2004 tarihli ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 171 inci maddesindeki şartlar aranmaksızın, beş yıl süreyle kamu davasının açılmasının ertelenmesine karar verilir. …”. 191/3. maddesinde ise “Erteleme süresi zarfında şüpheli hakkında asgari bir yıl süreyle denetimli serbestlik tedbiri uygulanır.” şeklinde tanımlanmıştır.
Uyuşturucu Madde Kullanma Suçunun Maddi Unsurları
Herkes bu suçun faili ve mağduru olabilir. Fail ya da mağdur açısından bir hususilik söz konusu değildir. Türk Ceza Kanunu’nun 191. Maddesi’ne göre, uyuşturucu veya uyarıcı maddeyi satın alanlar, kabul edenler, bulunduranlar veya kullananlar suç işlemiş sayılırlar. Her ne kadar kanunda sayılmamış olsa da Yargıtay uygulamasında, kişisel kullanım amacıyla uyuşturucu madde üretilmesi de bu suç kapsamında değerlendirilmektedir.
Satın alma, uyuşturucu veya uyarıcı maddenin bir karşılık karşısında başkasından alınmasını; kabul etme, uyuşturucu veya uyarıcı madde üzerinde tasarruf yetkisi elde etmeyi; bulundurma ise uyuşturucu veya uyarıcı madde üzerinde fiili kontrolün sürdürülmesini ifade eder.
Satın alma, kabul etme veya bulundurma gibi eylemlerin cezalandırılmasının sebebi, bu eylemlerin uyuşturucu ve uyarıcı maddenin başkalarına geçmesi riskini artırması ve bu durumun halk sağlığı için potansiyel bir tehdit oluşturmasıdır.
Uyuşturucu maddenin türü, kullanım şekli, toplu veya bireysel olarak kullanılması, bu suçun oluşması açısından önemli değildir.
Uyuşturucu Madde Kullanma Suçunun Manevi Unsurları
Kullanmak için uyuşturucu madde satın almak kabul etmek veya bulundurmak ya da uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanmak suçu bünyesinde “kişisel kullanım” amacı bulundurduğu için ancak özel kasta işlenebilir. Kişinin (fail), söz konusu maddenin uyuşturucu veya uyarıcı niteliğini ve kendi davranışının bu maddenin vücuda alınması amacıyla olduğunu bilmesi, kast açısından yeterlidir.
Failin kabulü suçun oluşumu için Yargıtay tarafından kabul görmemektedir. Yerleşik içtihada göre, failin kullandığını iddia ettiği maddeye dair somut kanıtlar bulunmadığı sürece, itiraftan hareketle suçun işlendiği kabul edilmemektedir. Söz konusu maddenin varlığı ve içeriğinin tespiti için gerekli incelemeler yapılması gerekmektedir.
Uyuşturucu Kullanma Suçunda Etkin Pişmanlık Hükümleri
Uyuşturucu kullanma suçunda etkin pişmanlık var mı? Uyuşturucu kullanma suçunda etkin pişmanlık hali kanunun 192/2. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre “Kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın alan, kabul eden veya bulunduran kişi, resmi makamlar tarafından haber alınmadan önce bu maddeyi kimden, nerede, ne zaman temin ettiğini merciine haber vererek suçluların yakalanmalarını veya uyuşturucu/uyarıcı maddenin ele geçirilmesini kolaylaştırırsa hakkında cezaya hükmolunmaz. “
Cezasızlık Nedeni Oluşturan Diğer Etkin Pişmanlık Durumları
Yukarıda sayılan etkin pişmanlık hükümleri dışında TCK 192/4. maddesinde de; “Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanan kişi, hakkında kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın almak, kabul etmek veya bulundurmaktan dolayı soruşturma başlatılmadan önce resmi makamlara veya sağlık kuruluşlarına başvurarak tedavi ettirilmesini isterse, cezaya hükmolunmaz. Bu durumda kamu görevlileri ile sağlık mesleği mensuplarının 279 uncu ve 280 inci maddeler uyarınca suçu bildirme yükümlülüğü doğmaz. Bu fıkradaki koşullar gerçekleşirse fail hakkında kamu davası açılabilir ancak kişisel cezasızlık sebebiyle cezaya hükmolunamaz. CMK madde 171 çerçevesinde savcının kamu davası açmama konusunda takdir yetkisini kullanması mümkündür.”
Ayrıca; TCK 192/4’de öngörülen hafifletici neden oluşturan etkin pişmanlık durumu: Bu suçlar haber alındıktan sonra gönüllü olarak, suçun meydana çıkmasına ve fail veya diğer suç ortaklarının yakalanmasına hizmet ve yardım eden kişi hakkında verilecek ceza, yardımın niteliğine göre dörtte birden yarısına kadarı indirilir. Yargıtay içtihadı hükümdeki koşulların ne şekilde anlaşılması gerektiği konusunda yol göstericidir.
“Failin etkin pişmanlık nedeniyle indirimden yararlanabilmesi için kendi suçunun ortaya çıkmasına ya da suç ortaklarının yakalanmasına yardım ve hizmet etmiş olması gerekmektedir. Suç ortakları kavramı uyuşturucu madde suçuna katılan ya da başka bir uyuşturucu madde ile ilgili suç işleyen kimse olarak anlaşılmalı; “yakalanması” sözcüğü de, “suç ortaklarının yakalanması ya da kim olduğunun belirlenmesi” olarak kabul edilmelidir. Fail suç ortağının, uyuşturucu maddeyi satın aldığı veya sattığı kişinin ya da başka bir uyuşturucu madde suçu işleyen kişinin yakalanmasına ya da kim olduğunun belirlenmesine katkıda bulunduğunda indirimden yararlanacaktır. Failin kendi suçunun ya da suç ortaklarının ortaya çıkmasına yönelik olarak verdiği bilginin yardım ve hizmet niteliğinde kabul edilebilmesi için, hizmet ve yardımın konusu olan bilgilerin doğru olmasının yanında, hizmet ve yardımın sonuca etkili ve yararlı olması da gerekmektedir.
Buna göre, yakalanan kimsenin uyuşturucu maddeyi açık kimliğini bilmediği bir şahıstan aldığını söylemesi ya da hayali isimler vermesi veya daha önceden uyuşturucu işine karıştığını bildiği kişinin adını vermesi etkin pişmanlık hükümlerinin uygulanması için yeterli görülmemeli, failin bildirdiği kişi yakalanmış ise mahkum edilmiş olması ya da yakalanamamışsa kimliği ve varlığının belirlenmesi, failin bildirdiği kişiye suç atması için bir neden bulunmadığının anlaşılması, diğer delillerle birlikte o kişinin suçluluğunu kabule yeterli bulunması ve verilen bilginin daha önce görevliler tarafından öğrenilmemiş olması durumlarında etkin pişmanlık hükümleri uygulanmalıdır. Değinilen bu hâllerin dışında, failin üzerinde kullanım miktarı içerisinde uyuşturucu ve uyarıcı madde ile yakalanmış olması hâlinde başka bir şekilde satış için hazırlandığı anlaşılmayan maddeyi satmak için bulundurduğunu bildirmesinde de, uyuşturucu ve uyarıcı madde satmak suçundan etkin pişmanlık koşullarının gerçekleştiği kabul edilmelidir”
Yargıtay’ın mükerrer kararları ve öğretideki baskın görüşlere göre, Türk Ceza Kanunu’nun 192/3. maddesinin uygulanabilmesi için şu şartların birlikte gerçekleşmesi gerekmektedir:
Failin, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 188 ve 191. maddelerinde düzenlenen suçlardan birini işlemiş olması gerekmektedir.
Hizmet ve yardım, doğrudan fail tarafından yerine getirilmelidir.
Hizmet ve yardım soruşturma ya da kovuşturma makamlarına yapılmalıdır.
Hizmet ve yardım, suçun resmi makamlar tarafından haber alınmasından sonra, ancak mahkemece hüküm verilmeden önce gerçekleşmelidir. 5271 sayılı CMK’nın 158. maddesinde gösterilen, bir suç hakkında soruşturma yapmakla yetkili olan adli ve idari merciler, Adalet ve İçişleri Bakanlıkları, savcılıklar, emniyet ve jandarma teşkilatı, suçları savcılıklara iletmekle yükümlü olan vali ve kaymakamlıklar, elçilikler ve konsolosluklar resmi makamlar kapsamında değerlendirilmelidir.
Fail kendi suçunun ya da bir başkasının suçunun ortaya çıkmasına önemli ölçüde katkı sağlamalı, bilgi aktarımı ile suçun meydana çıkmasına ya da diğer suç ortaklarının yakalanmasına hizmet ve yardım etmelidir.
Failin verdiği bilgiler doğru, yapılan hizmet ve yardım sonuca etkili ve yararlı olmalıdır.
Kullanmak İçin Uyuşturucu Madde Satın Almak Kabul Etmek Veya Bulundurmak Ya Da Uyuşturucu Veya Uyarıcı Madde Kullanmak Suçunda Teşebbüs:
Yargıtay uygulamasına göre;
Satın alma bakımından, madde teslim mahalline getirilmiş ancak teslimat yapılamadan failler yakalanırsa teşebbüs söz konusu olur. Teslim olunacak madde teslim mahalline getirilmemiş ve söz konusu madde ele de geçirilememişse malın niteliği artık tespit edilemeyeceğinden suç oluşmayacaktır.
Bulundurma bakımından, bulundurma hareketinin başlangıç zamanını tespit etmek güç olduğundan bu suça teşebbüs mümkün değildir.
Satın alma ve kabul etme açısından, suçun tamamlanması için bu yönde anlaşmanın yapılması yeterli olmayıp maddenin fiili hakimiyetinin de alıcıya/kabul edene devredilmiş olması da aranır. Fakat bundan kasıt, mutlaka alıcıya kabul edene elden teslim değildir. Örneğin, maddenin elden teslim edilecek yere bırakılması veya istediği kişiye verilmesi de yeterlidir.
Kullanmak İçin Uyuşturucu Madde Satın Almak Kabul Etmek Veya Bulundurmak Ya Da Uyuşturucu Veya Uyarıcı Madde Kullanmak Suçunda İçtima:
Bulundurmanın uzun süreli devam etmesi suçun birden fazla olması sonucunu doğurmaz.
Kullanma birden fazla olsa bile TCK 191/2 ‘de öngörülen güvenlik tedbirine yalnızca 1 kez hükmedilmesi gerekir. Ancak güvenlik tedbirinin sona ermesinden sonra yeniden uyuşturucu kullanımı durumunda söz konusu güvenlik tedbirine ikinci kez hükmedilmesinde bir sorun yoktur.
Kullanılan uyuşturucu maddenin birden fazla tedarik edilmesi durumunda zincirleme suç kuralları uygulanır. Ancak hâkimin tedbire hükmettiği durumlarda, tedarik fiilinin birden fazla olması önem taşımaz.
Failin kullanmak amaçlı olarak uyuşturucu maddeyi temin etmek için sahte reçete düzenlemesi durumunda belgede sahtecilik suçundan dolayı ayrıca ceza verilir.
Failin kullanmak amaçlı aldığı maddeyi başkasına da tedarik etmesi durumunda hem TCK m. 188/3 hem de TCK m. 191’ den dolayı ayrı ayrı cezalandırılması gerekmektedir.
Failin kullanmak amaçlı yanında bulundurduğu uyuşturucu maddeyi, beraber kullanmak amacıyla bedelsiz bir şekilde başka bir kişiye vermesi durumunda fiil kullanma suçunu oluşturur. Ayrıca TCK m. 188/3’ten ceza verilmez.
Eylemin Uyuşturucu Madde Kullanma veya Uyuşturucu Satma Yönünden Değerlendirilmesi
Uyuşturucu kullanma suçunda sanıkların zaman zaman üzerlerinde bulunan miktar, tartışma konusu olmaktadır. Eylemin uyuşturucu kullanmak mı veya uyuşturucu madde satmak mı durumlarından hangisine girdiği Yargıtay içtihatlarında belirlenen bazı durumlarla netlik kazanabilmektedir. Bu konuya Yargıtay kararları ışığında bakarsak, yargıtay konuyu değerlendirirken;
- Sanığın uyuşturucu/uyarıcı maddeleri bulundurduğu yer, zaman ve belirli bir zaman dilimi içinde kullanabileceği madde miktarı
- Uyuşturucu/uyarıcı maddelerin ele geçirilme şekli,
- Uyuşturucu/uyarıcı maddelerin bulundurma şekli ve çeşitliliği
- Sanığın uyuşturucu madde kullanıp kullanmadığı hususu
- Sanığın hal ve hareketleri
- Sanığın ekonomik durumu ve gelirini nereden elde ettiği
- Uyuşturucu maddenin miktarı ve kişisel kullanım sınırı başlıklarını ele almaktadır.
Uyuşturucu Madde Kullanılmasında Kişisel Kullanım Sınırı
Yargıtay kararları doğrultusunda kişisel kullanım sınırları miktarları uyuşturucu veya uyarıcı maddenin türüne göre değişmekle birlikte,
Esrar günlük 4,5 gram ve aylık 135 grama kadar,
Kenevir 20 köke kadar,
Eroin günlük 150 miligrama kadar,
Kokain günlük 60 miligrama kadar,
Sentetik haplar günlük 3-4 taneye kadar,
Metamfetamine günlük 38 grama kadar,
günlük kullanım sınırları içerisinde sayılmaktadır.
Uyuşturucu Kullanma Suçu Yargıtay Kararları
- Yargıtay Ceza Genel Kurulu 2020/104 Esas 2022/444 Sayılı Kararı
Yargıtay Ceza Genel Kurulu, 14.06.2022 tarihli ve 2020/104 Esas 2022/444 Karar sayılı kararında; Kişisel kullanım için kabul edilebilecek miktar, kişinin fiziksel ve ruhsal yapısı ile uyuşturucu veya uyarıcı maddenin niteliğine, cinsine ve kalitesine göre değişiklik gösterdiği için kesin bir ölçüt olmamakla birlikte fenni raporlara göre toksiman bir kişi için eroinin, ortalama bir doz miktarının (0,01-0,02) gram ve günlük doz sayısının da 4-6 olarak tüketilebileceği dikkate alındığında; suç konusu eroinin net 6,5 gram olması, sanığın savunmasında ele geçirilen eroini haftalık kullanmak üzere paketini 20 TL’den satın aldığını söylemesine rağmen, suça konu eroinin miktarı itibarıyla haftalık kullanım sınırlarının çok üzerinde kalması, eroinin satışa hazır ve 11 fişek hâlinde ele geçirilmesi, saat 14.00 sıralarında… Mahallesinden aldığı ve ticari taksi ile 20 dakika sonra …’da bulunan evinin bulunduğu sokağa gelmesinin ardından yakalandığını beyan etmesine rağmen sanığın görevlilerce saat 16.00 sıralarında görüldüğünün olay tutanağında belirtilmesi, bu hâli ile sanığın eroini almasının ardından doğrudan ikametine gitmek yerine, üzerinde satışa hazır fişekler hâlinde bulunan eroin ile ikametinin bulunduğu yer çevresinde yaklaşık 1 saat 40 dakikadır dolaşmakta olduğunun, durumundan şüphelenerek durdurulmak istenilmesi ve ‘Dur’ ihtarında bulunulmasına karşın kaçması sonrasında yakalandığında görevlilere “üzerinde yüklü miktarda eroin olduğunu” söylediğinin anlaşılması ile eroinin saf miktarının bilinen piyasa değeri ile sanığın ekonomik ve şahsi halinin uyumlu olmaması hususları birlikte değerlendirildiğinde, sanığın üzerinde satışa hazır şekilde, 11 fişek hâlinde ele geçirilen suça konu eroini kullanma dışında bir amaçla bulundurduğu kabul edilmelidir.
- Yargıtay 10. Ceza Dairesinin 2009/84 Esas 2014/140 Sayılı Kararı
Yargıtay 10. Ceza Dairesi, 09.01.2014 tarihli ve 2009/84 E., 2014/140 K. sayılı kararı
Sanık A. hakkında kullanmak için uyuşturucu madde bulundurma suçundan kurulan hükmün incelenmesi: Suç tarihinde evinde uyuşturucu madde bulundurduğu ve uyuşturucu madde ticareti yaptığının ihbar edilmesi üzerine sanığın evinde yapılan aramada iki parça halinde daralı 132,5 gr neti 22 gr gelen eroinin ele geçirildiği, suça konu uyuşturucu maddenin miktarına ve ele geçiriliş biçimine göre sanığın eyleminin uyuşturucu madde ticareti yapma suçunu oluşturduğu gözetilmeden suçun niteliği yanlış değerlendirilerek yazılı şekilde hüküm kurulması,
Yasaya aykırı, sanık müdafiinin temyiz itirazları bu nedenle yerinde olduğundan, hükmün BOZULMASINA, CMUK’nın 326/son maddesi uyarınca sonuç hapis cezası yönünden sanığın kazanılmış hakkının saklı tutulmasına,
- Yargıtay 10. Ceza Dairesinin 2021/5299 Esas 2023/266 Sayılı Kararı
Yargıtay 10. Ceza Dairesi, 17.01.2023 tarihli ve 2021/5299 E., 2023/266 K. sayılı kararı
İstihbari bilgiye istinaden yapılan fiziki takip uyarınca, sanığın içerisinde bulunduğu araçta usulüne uygun olarak yapılan arama neticesinde net 4950 gr toz esrarın ele geçirildiği, ele geçen uyuşturucunun kişisel kullanım miktarının üzerinde bulunduğu, ele geçen uyuşturucu miktarı dikkate alınarak mahkemece alt sınırdan uzaklaşılması ve sanık hakkında 5237 sayılı Kanun’un 37 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca faillik hükümlerinin uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı anlaşıldığından İlk Derece Mahkemesi ve Bölge Adliye Mahkemesi kararlarında açıklanan gerekçeler, tüm dosya kapsamına göre usul ve yasaya uygun bulunarak, sanık müdafiinin temyiz sebepleri yerinde görülmemiş, hükümde hukuka aykırılık bulunmamıştır.
Sonuç:
Uyuşturucu madde kullanma TCK 191 ve devamı maddelerinde tanımlanmıştır. Amaç kamu yararını gözetmektir. Bu suçta en önemli kriter, ele geçirilen uyuşturucu maddenin kullanım amacıyla mı yoksa ticaret amacıyla mı bulundurulduğu hususu olmaktadır. Yazımızda bu konu hakkında detaylı bilgilendirme yapılmıştır. Suçun faili olmak herkesin başına gelebilecek bir durumdur. Bu konu hakkında uzman bir avukat veya bir Bursa ceza avukatı desteğinden faydalanmak önem arz etmektedir.